10 lutego 2023 roku przypada 83. rocznica pierwszej masowej wywózki Polaków na Sybir. Głęboką nocą z 9 na 10 lutego 1940 roku funkcjonariusze NKWD wdarli się do polskich domów na Kresach, wypędzili i w bydlęcych wagonach deportowali do sowieckich łagrów na Syberii co najmniej 140 tysięcy osób. Do czerwca 1941 r. władze Związku Sowieckiego deportowały w czterech wywózkach na Wschód kilkaset tysięcy obywateli polskich.
Rocznicowe uroczystości Oddziału Związku Sybiraków w Olsztynie odbyły się w Kościele pw. Matki Boskiej Ostrobramskiej. Przed tablicą upamiętniającą Polaków zmarłych i zamęczonych nieludzką pracą i głodem na syberyjskim szlaku śmierci okolicznościową wiązankę kwiatów oraz zapalony znicz w imieniu środowiska sybirackiego złożyli Prezes Zarządu Oddziału Pani Teresa Dydykało oraz Prezes Koła nr 2 Pan Marian Kupczałojć. Kwiaty i znicze złożyli również: w imieniu Wojewody Warmińsko-Mazurskiego – Pełnomocnik Wojewody ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Pan Władysław Kałudziński, w imieniu Marszałka Województwa Warmińsko-Mazurskiego – Pełnomocnik Marszałka ds. Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi Pani Joanna Glezman oraz Pani Ewa Sapka-Pawliczak, w imieniu Prezydenta Olsztyna – Sekretarz Miasta Pan Stanisław Gorczyca, w imieniu Starosty Olsztyńskiego – Sekretarz Powiatu Pani Maria Bąkowska, w imieniu Naczelnika Delegatury IPN w Olsztynie – Pan Marcin Płotek, Przewodnicząca Rady Kombatanckiej Województwa Warmińsko-Mazurskiego Pani Wiesława Bujnowska, Przewodnicząca Stowarzyszenia Rodzina Katyńska w Olsztynie Pani Barbara Gawlicka, Dyrektor III Liceum Ogólnokształcącego w Olsztynie Pani Danuta Gomolińska wraz z delegacją.
Następnie uczestnicy modlili się w intencji Sybiraków podczas Mszy Świętej koncelebrowanej przez gwardiana Zakonu Kapucynów br. Michała Gawrońskiego, kapelana Oddziału Związku Sybiraków ks. Wojciecha Łazowskiego oraz duszpasterza akademickiego ks. Mirosława Huleckiego.
Oprawę Mszy Świętej przygotowali uczniowie – członkowie Klubów Wnuka Sybiraka. W uroczystości wziął udział poczet sztandarowy Zarządu Oddziału Związku Sybiraków w Olsztynie, kompania honorowa mundurowego Liceum Ogólnokształcącego CN-B Feniks wraz z pocztem sztandarowym oraz poczty sztandarowe olsztyńskich szkół – Szkoły Podstawowej Nr 1, Szkoły Podstawowej Nr 5, Katolickiej Szkoły Podstawowej oraz III Liceum Ogólnokształcącego.
Po nabożeństwie odbył się koncert piosenki patriotycznej w wykonaniu uczniów oraz Pana Leszka Biłasa, a następnie oraz spotkanie z Sybirakami przy słodkim poczęstunku.
Data 10 lutego 1940 roku to symbol kojarzony z deportacjami Polaków na Sybir – tego dnia rozpoczął się przygotowany wcześniej przez sowietów cały proces wywózek. Była to konsekwencja wydarzeń z 17 września 1939 roku, kiedy Związek Sowiecki napadł na Polskę. Po tej pierwszej, nastąpiły kolejne trzy masowe deportacje Polaków na Sybir: w kwietniu i na przełomie czerwca i lipca 1940 roku oraz na przełomie maja i czerwca roku 1941. Deportacje te nie były celem samym w sobie, lecz miały doprowadzić do zniszczenia śladów polskiej państwowości na zajętych obszarach oraz ich unifikacji ze Związkiem Sowieckim. Wywózki objęły przede wszystkim polską elitę, która była częścią społeczeństwa najbardziej świadomą swej narodowości i przynależności państwowej. Deportowanych traktowano jako „element kontrrewolucyjny, destabilizujący sowiecki ład na zajętych terenach. Armia Czerwona wkraczając na polskie ziemie stosowała terror, aresztowania, egzekucje, wywózki na szeroką skalę.
Na skutek masowych deportacji przeprowadzonych przez władze sowieckie na terenach wschodnich II Rzeczpospolitej Polski swoje domy opuściły tysiące polskich rodzin. Wywiezione w głąb Rosji musiały mierzyć się z głodem, chorobami i śmiercią. Pierwsza wywózka była największa i najbardziej tragiczna pod względem liczby ofiar – odbyła się w warunkach, które dla wielu okazały się wyrokiem śmierci. Temperatura dochodziła do minus 40 stopni. Według badaczy, co trzecia deportowana osoba zmarła z głodu i wycieńczenia. Jak podkreślają historycy, była to pierwsza wojna, która wypowiedziana została także dzieciom i młodzieży. Wiele dzieci odbierano rodzicom kierując je do „dietdomów” celem zruszczenia.
O nożu w plecy, który Rosjanie wbili Polakom 17 września 1939 roku powinniśmy mówić bardzo głośno szczególnie teraz, gdy toczy się wojna w Ukrainie, gdzie ginie i znika tamtejsza ludność, gdzie porywane są i wywożone do Rosji ukraińskie dzieci.
Zdjęcia: własne, Delegatura IPN, Szkoła Podstawowa 5
O uroczystościach pisali również:
Szkoła Podstawowa Nr 5 im. Sybiraków w Olsztynie
Stowarzyszenie Rodzina Katyńska w Olsztynie
Liceum Ogólnokształcące CN-B im. Cichociemnych w Olsztynie
Delegatura IPN w Olsztynie
Posłaniec Warmiński
https://olsztyn.gosc.pl/doc/8081110.Rocznica-deportacji-na-Sybir
